Giriş

Gelişimsel Dil Bozukluğu (GDB), çocukların dil anlama ve/veya ifade etme becerilerinde, işitme kaybı, zeka geriliği veya beyin hasarı gibi biyomedikal bir neden olmaksızın görülen gecikmeler veya bozukluklardır. Bu durum, çocukların iletişim becerilerini, akademik başarılarını ve sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyebilir.

Dil ve Bellek İlişkisi

GDB'li çocukların dil becerileri ile bilişsel süreçler arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Özellikle sözel çalışma belleği, dil gelişimi üzerinde önemli bir rol oynamaktadır. Araştırmalar, bu çocukların sözel kısa süreli bellek ile alıcı dil becerileri arasında daha güçlü bir ilişki gösterdiğini ortaya koymuştur. Bu bulgular, dil terapisi süreçlerinde bilişsel süreçlerin de göz önünde bulundurulması gerektiğini vurgulamaktadır. (DergiPark, Açık Bilim)

Yürütücü İşlevler ve Dil Gelişimi

GDB'li çocuklar, yürütücü işlevlerde de zorluklar yaşamaktadır. Bir sistematik derleme, 4-7 yaş arasındaki GDB'li çocukların yürütücü işlev becerilerinde tipik gelişim gösteren akranlarına göre belirgin farklılıklar gösterdiğini ortaya koymuştur. Bu durum, dil becerilerinin yanı sıra bilişsel süreçlerin de değerlendirilmesi gerektiğini göstermektedir. (dkyad.com)

Disleksi ve Dil Bozukluğu İlişkisi

GDB'li çocuklar, disleksi açısından risk altında olabilirler. Bir çalışmada, GDB tanısı almış 20 çocuğun 8'inin disleksi görülme olasılığının oldukça yüksek olduğu, 9'unun ise olasılığının bulunduğu belirlenmiştir. Bu bulgular, erken dönemde okuma, yazma ve hesaplama becerileri ile ilgili destek sağlanmasının önemini vurgulamaktadır. (Avesis, DergiPark)

Sözel Bellek Süreçleri

GDB'li çocuklar, sözel bellek süreçlerinde tipik gelişim gösteren akranlarına göre daha düşük performans sergilemektedir. Özellikle öğrenme, toplam öğrenme, uzun süreli bellek ve çalışma belleği gibi alanlarda anlamlı farklar bulunmuştur. Bu durum, dil gelişiminin bilişsel süreçlerle etkileşim içinde olduğunu göstermektedir. (dkyad.com)

Üst Biliş ve Etkileşimli Kitap Okuma

Etkileşimli kitap okuma, GDB'li çocukların üst bilişsel becerileri ve çalışma belleği üzerinde olumlu etkiler göstermektedir. Bir doktora tezinde, etkileşimli kitap okuma uygulamalarının, bu çocukların bilişsel süreçlerini desteklediği ve dil gelişimlerini olumlu yönde etkilediği bulunmuştur. 

Klinik Yönetim ve Müdahale

GDB'li çocukların klinik yönetimi, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Dil ve konuşma terapistleri, ayırıcı tanı için standardize değerlendirme araçları kullanmakta ve müdahale planlarını çocuğun bireysel ihtiyaçlarına göre şekillendirmektedir. Ayrıca, ebeveynlerin terapötik süreçlerde aktif rol oynaması, tedavi etkinliğini artırmaktadır. (openaccess.izmirakademi.org) 

Sonuç

Gelişimsel Dil Bozukluğu, sadece dil becerilerini değil, aynı zamanda bilişsel süreçleri de etkileyen bir durumdur. Bu nedenle, erken tanı ve müdahale, çocukların gelişimi açısından kritik öneme sahiptir. Multidisipliner bir yaklaşım ve bireyselleştirilmiş terapi planları, GDB'li çocukların en iyi şekilde desteklenmesini sağlayacaktır.

Kaynakça

• Hassamancıoğlu, U., & Doğan, Ö. (2021). Gelişimsel Dil Bozukluğu Olan Çocuklar: Dil Gelişimi ve Sözel Çalışma Belleği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(4), 871-893. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.742658

• Bektaşoğlu, E. E., & Yeşilyurt, M. (2022). Gelişimsel Dil Bozukluğu ve Yürütücü İşlev Becerileri: 4-7 Yaş Arası Çocuklarda Yürütücü İşlev Becerilerini Karşılaştıran Çalışmaların Sistematik Derlemesi. DKYAD | Dil, Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 5(3), 98. https://www.dkyad.com/arsiv-sayi-detay/2022/5/3/98

• Ünsal, S., Yurttutar, M., Kahraman Beğen, S., Çelik, İ., Ceyhan, G. M., & Bal, F. (2024). Gelişimsel Dil Bozukluğu Olan Çocukların Disleksi Açısından Değerlendirilmesi. Sağlık Akademisi Kastamonu, 9(2), 332-344. https://doi.org/10.25279/sak.1138517

• Tığrak, T. (2020). Gelişimsel Dil Bozukluğu Olan Çocuklarda Etkileşimli Kitap Okumanın Üst Biliş ve Çalışma Belleğine Etkisinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Dil ve Konuşma Terapisi Doktora Tezi. https://openaccess.hacettepe.edu.tr/xmlui/handle/11655/23249